Een milde Matthäus die ontroert

Laren hoeft niet meer onder te doen voor grote broer in Naarden. Wat op zondag 29 maart 2015 tijdens de jaarlijkse uitvoering van de Matthäus Passion in een overvolle Sint Jansbasiliek onder leiding van Daniel Reuss werd gepresteerd door het Orkest van de Achttiende Eeuw en Cappella Amsterdam – samen met de nationale en internationale solisten – was van een onbeschrijfelijke schoonheid en diepgang. 

Natuurlijk was iedereen gespannen hoe de ‘nieuwe’ dirigent Daniel Reuss, vaste dirigent van Cappella Amsterdam, zou omgaan met het muzikaal erfgoed van de vorig jaar overleden dirigent Frans Brüggen, oprichter en dirigent van het Orkest van de Achttiende eeuw. Het wereldvermaarde orkest en Cappella Amsterdam hebben vaker samengewerkt met het werk van Johann Sebastian Bach als bindend element. Gek genoeg ontbrak de Matthäus Passion op het repertoire van het Orkest van de Achttiende Eeuw. Insiders weten dat Frans Brüggen een sterke voorkeur had voor de Johannes Passion. En een heilig ontzag voor de Matthäus, dat veel complexer in elkaar zit en veel veeleisender is voor de solisten. In de 33 jaar van het bestaan van het orkest werd Bachs hoogtepunt uit de barokmuziek slechts één keer uitgevoerd. Iedereen was dan ook benieuwd naar Reuss’ ideeën. Iedere verwachting werd gisteren in Laren overtroffen. Zelden klonk de muziek van de Matthäus Passion in de prachtige akoestiek van de Sint Jansbasiliek zo omfloerst. Kwam het door de originele instrumenten? Omfloerst, een prachtig woord. Treffend voor deze uitvoering. Zelden zo’n milde en mooie Matthäus gehoord: vol troost met een aangrijpende verteller – dan weer spannend en dan weer betrokken: zo vertel je een verhaal – met schitterende aria’s en koralen.

Van de aria “Buss und Reu”, met de warme en donkergetinte stem van de Duitse sopraan Sophie Klussman – leerlinge van Thomas Quasthoff en Margreet Honig – tot de “Sind Blitze, Sind Donner” (op deze druilerige koopzondag voor Pasen klonk ‘het weer in de basiliek’ in deze dubbele koorzang nog realistischer dan de ‘herfstbuien’ buiten op het plein) en van het door Franz Vitzthum prachtig gezongen “Ermbarme dich” tot het meer dan imposante slotkoor “Wir setzen uns mit Tränen nieder”, voelde je je in de visie van Daniel Reuss direct betrokken bij dit lijdens- en stervensverhaal van Jezus volgens het evangelie van Mattheus. De klankkleuren van het orkest die Reuss het publiek voortoverde, de schitterende koorzang, de tempi; het was van een verrassende schoonheid en diepang.

Raakte de Duitse countertenor Franz Vitzthum het publiek diep in het hart. Hetzelfde gold ook de andere solisten. Niet in het minst de op het allerlaatste moment ingevallen Stuttgarter Andreas Weller die een zieke Zwitserse tenor Fabio Trümpy moest vervangen. (Zakelijk leider van Cappella Amsterdam Anna Becker belde heel Europa af om Weller te vinden). Wellers twee dochtertjes die hun vrije weekend voor Pa inleverden, reisden met hem mee in zijn camper die voor de basiliek stond opgesteld. Gelukkig maar, want zijn eerste aria ‘Ich will bei meinem Jesu wachen’ maakte een onuitwisbare indruk. Zelden zo’n krachtige, vol commitment gezongen interpretatie van deze aria gehoord. Ook hier omfloerst door schitterend uitgevoerde koormuziek. Was de rol van de evangelist indrukwekkend, de Jezuspartij evenzeer. Henk Neven die met de hoogste onderscheiding afstudeerde en inmiddels in de grote operahuizen van Europa optreedt, zette een krachtige Christus neer: van diepe verontwaardiging over zijn leerlingen die in de Hof van Olijven in slaap waren gevallen tot het zonder hoop zich schikken in zijn lot. Wat een indrukwekkende stem. Wat een levensechte interpretatie. 

In de pauze na afloop van het eerste deel -tot het verraad van Judas, waren de reacties van het publiek in de diverse horecagelegenheden in het dorp al zeer enthousiast. Toch moest het tweede deel van de Matthäus Passion – tot het moment dat Pilatus wachten meegeeft om het graf tegen lijkenroof te bewaken – nog volgen. Het was misschien nog indrukwekkender. Mattijs van de Woerd, winnnaar bij de Wigmore Hall International Song Competition liet alle nuances horen die zijn prachtige bariton kleuren: van donkere diepte tot lichte tederheid . En dat alles zo omarmd door de mooiste (koor)klanken. Een uitvoering onder leiding van Daniel Reuss in de Sint Jansbasiliek om niet te vergeten. Volgend jaar 20 maart brengt de organiserende Stichting Laren Klassiek, geholpen door vele vrijwilligers uit het dorp- van het Brinkhuis tot de Broederschap van Sint Jan- opnieuw op Palmzondag een Matthäus Passion en viert zij tegelijkertijd haar tweede lustrum. Benieuwd welke hoogstaande uitvoering dan naar Laren wordt gehaald. Het kan haast niet mooier.

Foto’s: Peter van Rietschoten